Άτομα με αναπηρία;

Η Προστασία των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία σε Διεθνές και Ευρωπαϊκό Επίπεδο | Βασίλης Πιέρρος

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, η οποία έχει καθιερωθεί διεθνώς ως η 3η Δεκεμβρίου, αποτελεί μια εξαιρετική αφορμή για την παρουσίαση και προσέγγιση του εν λόγω ευαίσθητου και πολύπλευρου, από κοινωνικής και οικονομικής απόψεως, θέματος.

  • Γράφει ο Βασίλης Πιέρρος

Τα Άτομα με Αναπηρία αντιμετωπίζουν διακρίσεις, και καλούνται να ξεπεράσουν εμπόδια τα οποία τους στερούν τη δυνατότητα ισότιμης συμμετοχής στα κοινωνικά δρώμενα, συγκριτικά με τους υπόλοιπους πολίτες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, τα εμπόδια αυτά φθάνουν στο σημείο του αποκλεισμού τους από το γενικό εκπαιδευτικό σύστημα, από τη δυνατότητα επιλογής της επαγγελματικής τους κατεύθυνσης, αλλά και από ορισμένα νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα – όπως η αγοραπωλησία περιουσίας. Αυτό, συχνά, έχει ως αποτέλεσμα τον παραγκωνισμό και την περιθωριοποίησή τους από το κοινωνικό γίγνεσθαι σε τέτοιο βαθμό, ώστε να οδηγούνται στη διαβίωση υπό συνθήκες απόλυτης φτώχειας.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ποσοστό των Ατόμων με Αναπηρία στις περισσότερες χώρες κυμαίνεται στο 8%. Το ποσοστό αυτό στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμαίνεται στο 10-15%, ενώ, κατά την τελευταία δεκαετία, οι ρυθμοί είναι αυξητικοί – της τάξεως του 2-7%. Στην αύξηση αυτή σημαντικό ρόλο φαίνεται να διαδραματίζει και η άνοδος του αριθμού των τροχαίων ατυχημάτων.

Παρά το γεγονός ότι η προστασία των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία έχει ενισχυθεί σε σημαντικό βαθμό, με συνεχείς και ρηξικέλευθες εξελίξεις τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, εξακολουθούμε να παρατηρούμε ένα χάσμα ανάμεσα στη θεωρία και στην πράξη. Πιο συγκεκριμένα, λαμβάνοντας υπόψη την ανεπάρκεια πλήρους εξομοίωσης του καθεστώτος προστασίας των δικαιωμάτων τους με αυτά των υπολοίπων πολιτών μέσω της Παγκόσμιας Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, προωθήθηκε η δημιουργία και η υιοθέτηση μιας Διεθνούς Συμβάσεως με σαφή προσανατολισμό στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία.

Η εν λόγω Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, καθώς και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο που τη συνοδεύει ψηφίστηκαν από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στις 13 Δεκεμβρίου του 2006 και τέθηκαν σε ισχύ στις 3 Μαΐου του 2008. Το κείμενο αυτό αποτελεί το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές έγγραφο για την προστασία των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία, και επιχειρεί να εξαλείψει σταδιακά τις διακρίσεις που υφίστανται, χαράσσοντας ένα γενικό διεθνές πλαίσιο προστασίας που ξεπερνά τις διαφοροποιήσεις και τις επί μέρους αγκυλώσεις των εθνικών νομοθεσιών.

Μια ακόμα σημαντική καινοτομία της προαναφερθείσας Συμβάσεως, σε σχέση με παλαιότερα διεθνή συμβατικά κείμενα, είναι ότι εισάγει την κοινωνική προσέγγιση για την αναπηρία, έναντι της παρωχημένης ιατρικής. Επιπροσθέτως, προωθεί τη δικαιωματική διάσταση της αναπηρίας, επιχειρώντας, κατ’ αυτό τον τρόπο, να αντικαταστήσει τις ευκαιριακού και φιλανθρωπικού τύπου προσεγγίσεις που επικρατούσαν.

Χαρακτηριστικά, το άρθρο 1 της Συμβάσεως αναφέρει: “Στα άτομα με αναπηρία συμπεριλαμβάνονται άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες, σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια, δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους”.

Οι αλλαγές στην αντιμετώπιση των Ατόμων με Αναπηρία, που επιχειρεί να εδραιώσει η εν λόγω Σύμβαση, μπορούν να συνοψισθούν στις ακόλουθες 8 κατευθυντήριες αρχές, οι οποίες κατοχυρώνονται στο συμβατικό κείμενο:

  1. Ο σεβασμός της έμφυτης αξιοπρέπειας και της αυτονομίας, που περιλαμβάνει την ελευθερία και την ανεξαρτησία των Ατόμων με Αναπηρία σε ό,τι αφορά την πραγματοποίηση των επιλογών τους.
  2. Η απαγόρευση των διακρίσεων.
  3. Η πλήρης και αποτελεσματική συμμετοχή και ένταξη στην κοινωνία.
  4. Ο σεβασμός της διαφορετικότητας και η αποδοχή των Ατόμων με Αναπηρία ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και της ανθρωπότητας.
  5. Η ισότητα των ευκαιριών.
  6. Η προσβασιμότητα.
  7. Η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.
  8. Ο σεβασμός των αναπτυσσόμενων ικανοτήτων των παιδιών με αναπηρία, και του δικαιώματός τους να διατηρούν την ταυτότητά τους.

Στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταβάλλονται επίσης δυναμικές προσπάθειες για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη προάσπιση των δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία. Πέρα από το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνυπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, έχει υιοθετήσει και προωθεί την εφαρμογή μιας σειράς πολιτικών για τα Άτομα με Αναπηρία, της λεγόμενης Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για Άτομα με Αναπηρία, με χρονικό πλαίσιο τη δεκαετία 2010-2020 (European Disability Strategy 2010-2020). Η συγκεκριμένη Στρατηγική, αξιοποιώντας το θετικό προηγούμενο της εφαρμογής της σχετικής Σύμβασης του Ο.Η.Ε. και λαμβάνοντας υπόψη ότι περίπου 80 εκατομμύρια άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή το 1/6 του πληθυσμού, έχουν κάποιας μορφής αναπηρία, επιχειρεί να εδραιώσει ένα περιβάλλον καταπολέμησης των διακρίσεων, δημιουργίας ίσων ευκαιριών, καθώς και ενεργητικής εντάξεως των ατόμων αυτών στην κοινωνία.

Αυτές οι προσπάθειες κινούνται προς την υλοποίηση 8 πρωταρχικών στόχων:

  1. Προσβασιμότητα: Όντας βασική προϋπόθεση για την κοινωνική ένταξη, η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στοχεύει στην εξάλειψη των φραγμών που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα Άτομα με Αναπηρία, με βασικές περιοχές δράσεως το δομημένο περιβάλλον, τις μεταφορές, τις πληροφορίες και την επικοινωνία, καθώς και τις υπηρεσίες. Για την καλύτερη δυνατή υλοποίηση του συγκεκριμένου στόχου, η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει στους τομείς της έρευνας και της υποβοηθούμενης τεχνολογίας, με ταυτόχρονο εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί την Ευρωπαϊκή Πράξη για την Προσβασιμότητα (European Accessibility Act), προσδιορίζοντας ένα γενικό πλαίσιο για αγαθά και υπηρεσίες.
  2. Συμμετοχή: Η ενεργή συμμετοχή των Ατόμων με Αναπηρία, όπως επίσης και των οικογενειών τους, σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, είναι απαραίτητη για την ένταξή τους στον κοινωνικό ιστό. Μεταξύ των πρωτοβουλιών της Επιτροπής στον τομέα αυτό εντάσσονται η προώθηση της Ευρωπαϊκής κάρτας στάθμευσης για τα Άτομα με Αναπηρία, η υποστήριξη της σταδιακής μετάβασης των κρατών-μελών από την ιδρυματική στην κοινωνική μέριμνα, αλλά και η προώθηση της συμμετοχής στον αθλητισμό, μέσω της διοργάνωσης αθλητικών δρωμένων για Άτομα με Αναπηρία. Στο σημείο αυτό, σκόπιμο θεωρείται να αναφερθεί ότι, σε παγκόσμιο αθλητικό επίπεδο, διοργανώνονται οι Παραολυμπιακοί Αγώνες, όπως και οι αγώνες Special Olympics (εν προκειμένω, μόνο για αθλητές με διανοητική αναπηρία), που προωθούν τη συμμετοχή τους στο αθλητικό γίγνεσθαι και τη μύησή τους στην αρετή του “ευ αγωνίζεσθαι”.
  3. Ισότητα: Ένας στους δύο πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (53%) θεωρεί ότι, οι διακρίσεις που οφείλονται σε λόγους αναπηρίας ή ηλικίας είναι εκτεταμένες στο χώρο της Ένωσης. Υιοθετώντας μια διττή προσέγγιση, με πρωτοβουλίες στα πλαίσια της νομοθεσίας κατά των διακρίσεων και υπέρ της προώθησης ίσων ευκαιριών, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα στενό εποπτικό ρόλο επί των διακρίσεων που οφείλονται σε λόγους όπως η ηλικία, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και οι ειδικές ανάγκες. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασφαλίζει την απαγόρευση των διακρίσεων στην αγορά εργασίας, αλλά και στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, μέσω της εφαρμογής διαφόρων σχετικών Οδηγιών.
  4. Απασχόληση: Στοχεύοντας στην οικονομική ανεξαρτησία και στην προσωπική ανάπτυξη των Ατόμων με Αναπηρία, προωθούνται μέτρα όπως η βελτίωση της προσβασιμότητας στους χώρους εργασίας, η υποστήριξη της επαγγελματικής κατάρτισης στον τόπο εργασίας, και η αύξηση του ποσοστού πρόσβασης στην ανοιχτή αγορά εργασίας για άτομα με αναπηρία σε προστατευόμενη απασχόληση.
  5. Εκπαίδευση: Η πρόσβαση στην εκπαίδευση, καθώς και η “Δια Βίου Μάθηση” των Ατόμων με Αναπηρία, αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό στόχο της Στρατηγικής, λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψη το γεγονός ότι παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα περιθωριοποιήσεώς τους στην Ευρωπαϊκή εκπαίδευση. Παράλληλα, προάγεται και η κινητικότητά τους στον ενωσιακό χώρο μέσω του προγράμματος “Δια Βίου Μάθηση”.
  6. Κοινωνική Προστασία και Ένταξη: Υπηρεσίες όπως η κοινωνική προστασία, τα προγράμματα μείωσης της φτώχειας, η παροχή βοήθειας που σχετίζεται με την αναπηρία, και η κοινωνική στέγη αποτελούν πρωτοβουλίες της Στρατηγικής που επιχειρούν να εξασφαλίσουν την κοινωνική ένταξη των Ατόμων με Αναπηρία. Οι πρωτοβουλίες αυτές ενισχύονται και από την ανταλλαγή πολιτικών ανάμεσα στα κράτη-μέλη.
  7. Υγεία: Υποστηρίζονται πολιτικές με έμφαση στην εξασφάλιση υγειονομικής περίθαλψης υψηλής ποιότητας για τα Άτομα με Αναπηρία, στη βελτίωση της πρόσβασης σε κοινές και ειδικευμένες υπηρεσίες υγείας, και στην υγιεινή και την ασφάλεια στο χώρο της εργασίας.
  8. Εξωτερικές δράσεις: Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπογραμμίζει την κατάσταση της αναπηρίας ως ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προωθώντας την ενημέρωση σχετικά με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, και επιβλέποντας τα κράτη-μέλη αναφορικά με τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων αυτών, καθώς και την πρόοδο των υποψηφίων και των εν δυνάμει υποψηφίων προς ένταξη χωρών στο εν λόγω θέμα.

Αξίζει να σημειωθεί, επιπλέον, ότι το άρθρο 21 του κεφαλαίου περί ισότητας του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω αναπηρίας, ενώ το άρθρο 26 αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα της ένταξης των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Συμπερασματικά, είναι αναντίρρητο γεγονός ότι η κατάσταση έχει σαφώς βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλά και σημαντικά περιθώρια για περαιτέρω ανάπτυξη. Καθοριστικό ρόλο δύναται να διαδραματίσει, για μια ακόμα φορά, η εκπαίδευση, ξεκινώντας από την ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου αναφορικά με την κατάσταση που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα Άτομα με Αναπηρία, με άμεσο στόχο την πρακτική ενεργοποίηση των πολιτών για ενδυνάμωση των δικαιωμάτων των συνανθρώπων μας. Η κάθε πρωτοβουλία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής κάποιου ατόμου που, μέσω της δίκης μας αρωγής, θα μπορεί να ζήσει σαν ανεξάρτητος και ισότιμος πολίτης, όπως του αξίζει.

Πηγές:

  1. Human Rights of Persons with Disabilities (1996), Available at : http://www.ohchr.org/EN/Issues/Disability/Pages/DisabilityIndex.aspx (Accessed 17 December 2016).
  2. Committee on the Rights of Persons with Disabilities (1996), Available at: http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRPD/Pages/CRPDIndex.aspx (Accessed 17 December 2016).
  3. European Commission-Employment, Social Affairs and Inclusion, Persons with Disabilities, Available at: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1137&langId=en (Accessed 17 December 2016).
  4. EUR-Lex-Access to European Union Law, Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών-Ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020: Ανανέωση της δέσμευσης για μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια, Available at: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ALL/?uri=CELEX%3A52010DC0636 (Accessed 17 December 2016).
  5. Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2011), Δικαιώματα-κλειδιά των ατόμων με αναπηρία-Μια εισαγωγήAvailable at: http://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/1741-disability_key%20rights_factsheet_EL.pdf (Accessed 17 December 2016).
  6. The Academic Network of European Disability Experts (ANED), Available at, http://www.disability-europe.net/ (Accessed 17 December 2016).
  7. European Disability Forum, Available at: http://www.edf-feph.org/ (Accessed 17 December 2016).
  8. Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία-Ε.Σ.Α.μεΑ., Available at: http://www.esaea.gr/ (Accessed 17 December 2016).
  9. Αθήνα-Δήμος Αθηναίων, Άτομα με Αναπηρίες, Available at: https://www.cityofathens.gr/eypatheis-koinonikes-omades/atoma-me-anapiries (Accessed 17 December 2016).

Πηγή: https://specialeducation.gr/

Διαβάστε τις Εκπαιδευτικές Ειδήσεις, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του edweek.gr

   Μπες στην ομάδα μας στο Viber!

Μοιράσου το άρθρο:

             

Αν η εικόνα υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα παρακαλούμε να μας ενημερώσετε για να την αντικαταστήσουμε.  – If the images are subjected to copyright contact us in order to replase them.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.