Μια ουμανιστική παιδαγωγική πρόταση
Των Κώστα Ανθόπουλου, Γιώργου Γεωργακόπουλου και Νίκου Τσούλια
Οι εποχές έχουν αλλάξει. Ανατροπές και ασυνέχειες έχουν τον πρώτο λόγο στη διαμόρφωση της πραγματικότητας. Βεβαιότητες, που υπήρχαν για αρκετές δεκαετίες, έχουν χαθεί από το πολιτικό γίγνεσθαι, από τη γραφή της ιστορίας.
Ο χρόνιος παγκόσμιος διπολισμός έχει εκπνεύσει προ πολλού. Τώρα αναδύονται πολλαπλά κέντρα στον καπιταλισμό, κεντρικά και περιφερειακά. Και δεν είναι μόνο ανατροπές από την κατίσχυση της αγοράς και του νεοφιλελευθερισμού. Ο άκρατος οικονομικός – και όχι μόνο – ανταγωνισμός, οι εστίες πολέμου, η χωρίς όρους ισχυροποίηση του ψηφιόκοσμου, η διεύρυνση των πολλαπλών ανισοτήτων και η απαξίωση του κόσμου συνθέτουν ένα περιβάλλον που δεν έχει προοδευτικό ορίζοντα.
Η ίδια η εκπαίδευση, τόσο ως στοιχείο του κοινωνικού κράτους όσο και ως βασικό πολιτισμικό και μορφωτικό αγαθό, απαξιώνεται από τις κυβερνητικές πολιτικές στη χώρα μας. Παράλληλα, μια νέα γκρίζα εικόνα έχει εμφανιστεί στον ορίζοντα της κοινωνίας μας και έχει αποκτήσει ερείσματα. Είναι ρεύματα σκοταδισμού, ρατσισμού και θρησκοληψίας.
Όλο αυτό το σκηνικό της ακροδεξιάς και του ανορθολογισμού αποτυπώνεται πλέον στον πολιτικό χάρτη στην Ευρώπη και στη χώρα μας και μάλιστα με αύξουσα δυναμική. Η εκπαίδευση και το σχολείο δεν μπορούν να πορεύονται σα να μη συμβαίνει τίποτα. Γιατί αυτά τα μορφώματα πλήττουν τον πυρήνα της διαπαιδαγώγησης, της ανθρωπιστικής και της δημοκρατικής παιδείας. Τίθενται στο στόχαστρο οι βασικές αξίες της αγωγής: της αλληλεγγύης, της αλληλοκατανόησης, του αλληλοσεβασμού, της συνεργίας, της διαφορετικότητας, της ανεκτικότητας, του δημιουργικού διαλόγου.
Θεωρούμε ότι είναι καθήκον πρώτιστο της εκπαιδευτικής κοινότητας και κάθε εκπαιδευτικού χωριστά να αξιολογήσει αυτή τη γκρίζα εικόνα και να προτάξει τον παιδαγωγικό ουμανιστικό λόγο και το αξιακό φορτίο του, που «κουβαλάει» η εκπαίδευση του δυτικού πολιτισμού από τον Διαφωτισμό μέχρι σήμερα.
Δεν είμαστε κυρίως εκπαιδευτικοί – επιστήμονες των ειδικοτήτων μας. Είμαστε πριν από όλα και κυρίως παιδαγωγοί. Διαπαιδαγωγούμε πολίτες. Ασκούμε έργο εξανθρωπισμού, πνευματικής ελευθερίας και χειραφέτησης. Σκοπός της εκπαίδευσης είναι να διαμορφώσει μια κοινωνία ανοιχτή, μια πολιτεία πλουραλισμού. Και δεν είναι μόνο εκπαιδευτικό το καθήκον μας. Είναι βαθιά δημοκρατικό, κοινωνικό, μορφωτικό.
«Διότι εκπαιδεύω σημαίνει πιστεύω στη δυνατότητα τελείωσης του ανθρώπου, στην εκ φύσεως ικανότητα για μάθηση και στην έφεση για γνώση που την τροφοδοτεί, στο γεγονός ότι υπάρχουν πράγματα (σύμβολα, τεχνικές, αξίες, μνήμες, γεγονότα ….) που μπορούμε και αξίζουμε να γνωρίσουμε, ότι εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να βελτιώνουμε ο ένας τον άλλον μέσω της γνώσης» (F. Savater, Η αξία του εκπαιδεύειν).
Η πρότασή μας έχει δύο σημεία. Το πρώτο απευθύνεται στο Υπουργείο Παιδείας. Προτείνουμε να διαμορφώσει έναν καταστατικό χάρτη εμβάθυνσης της δημοκρατικής παιδείας τόσο μέσα από συγκεκριμένα γνωστικά πεδία (κοινωνικές επιστήμες, καλλιτεχνικά μαθήματα κλπ) όσο και μέσα από ένα διάχυτο παιδαγωγικό και πολιτιστικό πλαίσιο, στο οποίο θα ασκούνται οι μαθητές και μαθητές μας από τους εκπαιδευτικούς.
Σε συνέχεια αυτής της πρότασης, που τη θεωρούμε αναγκαία θεσμική ρύθμιση της πολιτείας – αλλά και ανεξάρτητα αυτής -, πιστεύουμε ότι είμαστε υποχρεωμένοι να αντιπαρατεθούμε σε αυτά τα σκοταδιστικά και ανορθολογικά ρεύματα αναδεικνύοντας τα μεγάλα προτάγματα του Ορθολογισμού και του Διαφωτισμού. Προς τούτο, κάθε εκπαιδευτικός σε οποιοδήποτε μάθημα έχει δυνατότητες στα πλαίσια της παιδαγωγικής του ευθύνης. Μπορεί και οφείλει να δίνει το στίγμα της δημοκρατικής παιδείας και του ανθρωπισμού.
Να δίνει αφενός ιστορικά παραδείγματα αυτών των αντιδημοκρατικών πρακτικών που οδήγησαν την ανθρωπότητα στη βαρβαρότητα με τη διαμόρφωση τέτοιων ριζωμάτων βαρβαρότητας και αφετέρου να προάγει τις σύγχρονες αντιλήψεις της ανθρωπιστικής παιδείας και της επιστημονικής σκέψης κατά του ρατσισμού, της βίας και της απαξίωσης της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.
Διάβασε όλες τις σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις μας στο eDNews
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησέ μας στο X , στο Viber, στο Google News και στο Instagram
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Μοιράσου το άρθρο μας
| Αν η εικόνα υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα παρακαλούμε να μας ενημερώσετε για να την αντικαταστήσουμε. – If the images are subjected to copyright contact us in order to replace them. |